Lotin tili fani o’z maqollari va iboralari bilan qadim zamonlardan beri mashhur. Lotin maqollari hamda iboralari har doim odamlar tomonidan tanilgan va o’rganilgan. Lotin tilida maqollar qisqa bo’lsada, lekin o’zida chuqur ma’nolar jamlashi bilan barchani hayratga solib keladi. Misol uchun:
“Invia est in medicina via sine lingua latina “ya’ni, “Lotin tilisiz tibbiyotga yo’l yo’q” maqolini oladigan bo’lsak, bu maqolda lotin tili atamalarini bilmay turib biz tibbiyotni o’rgana olmasligimiz, inson a’zolari, ularning tarkibiy qismlari va unga bog’liq kasalliklarni aniqlay olmasligimiz, chet davlatlarda malaka oshira olmasligimiz hamda inson tanasida qanday jarayon yuz berayotganligini bilmay qolishimiz nazarda tutilgan. Sababi, butun dunyo tibbiyotini birlashtirib
turadigan yagona til bu - lotin tilidir.
Lotin tili tarixini biz nima uchun bilishimiz kerak? Lotin tilining tibbiyotda o'rni juda ham katta foizlarni o'z ichiga oladi. Bunga qanday izoh berish mumkin? Tibbiyotda lotin tilining ahamiyati katta.
Xalq maqollari chuqur mazmun va mohiyatga ega. Xalq donoligi bo’lgan maqollar xalq hayotining yillar davomidagi tajribasini aks ettiradi. Ular chuqur tarbiyaviy ahamiyatga ega. Ulardan tarbiyaviy yo’nalishda keng foydalanish mumkin. Lotin tilidagi maqollarga e’tiborni oshirish va tarbiyaviy jihatdan ahamiyatini anglab yetish
Латинские афоризмы очень прочно вошли в нашу жизнь. Их можно встретить в литературных произведениях и в научных статьях, периодической печати и в разговорной речи, и, как правило, в своей исходной форме, то есть на латинском языке. Это нам еще раз говорит о том, насколько многообразна меткая народная мудрость, насколько широко латинские выражения охватывают все стороны жизни римлян.
Со временем врачи и другой медицинский персонал в профессиональном общении перешли на национальные языки, однако до сих пор главная роль принадлежит греко латинским словам и словосочетаниям. Благодаря этому, названия болезней, диагностик и лечений узнаются на любом языке. Латынь в наше время используется как международный научный язык, что изучают и используют медики со всего мира.
В статье ниже дается краткое описание триады реформ латинизации в Центральной Азии. При этом особое внимание уделяется целям и интересам как политических элит, инициировавших языковые реформы, так и их сторонников и противников. В статье анализируется реализация языковой политики и переход на латиницу в Центральной Азии. Анализ этой проблемы показывает, что руководство Советского Союза преследует задачу перехода на латиницу, что противоречит политике «коренизации». Ярким подтверждением негативных последствий процессов в этой сфере стало поведение в Центральной Азии; они служат прекрасными индикаторами степени свободы или несвободы общества от государственного контроля и от манипулирования общественным мнением со стороны политических элит.
O’zbekiston Respublikasi Prezidentining “O’zbekiston Respublikasida tibbiy ta’lim tizimini yanada isloh qilish chora-tadbirlari to’g’risida” 2017-yil 5- maydagi PQ-2956 son qarorlari va tibbiyot hodimlarining uzluksiz kasbiy ta’lim tizimini yanada takomillashtirish,sog’liqni saqlash tizimi organlari va muassalarining malakali tibbiyot kadrlariga bo’lgan ehtiyojini qondirish to’g’risidagi farmoishlari tibbiyot sohasida kadrlarni tayyorlashda muhim ahamiyat kasb etdi. Ma’lumki,kasbni egallash kasb tilini o’rganish,shu bilan birga tushunchalar va ularni ifadalovchi atamalar tizimini o’zlashtirish bilan amalga oshiriladi. Hozirgi zamon tibbiy atamashunosligi tom ma’noda keng va murakkab atamalar tizimi hisoblanib bir necha yuz ming so’z va so’z birikmalarini o’z ichiga oladi.Tibbiy va biologik atamashunoslikning o’ziga xos xususiyati ko’p asrlik “an’anaviy” lotin tilini qo’llashdadir.
Латинский язык - фундамент медицины. Медицинская терминология - эта система, объединяющая терминологию ряда медико-биологических дисциплин. Изучение клинического термина основывается на анализе отдельных компонентов, именуемых терминоэлементами. Терминоэлементом называется любой словообразовательный элемент (корень, основа, приставка, суффикс), который обладает стабильным значением и образует термины одного смыслового ряда. В качестве терминоэлемента могут использоваться и числительные. Для медицинского персонала очень важно хорошо знать и глубоко понимать значение тех или иных морфем, которые напрямую влияют на смысловое значение слов. Кроме того, числительные можно встретить не только в медицине, но и в других науках.
Для полноценного овладения любой профессией человек должен обязательно знать терминологию своей специальности. История Европы развивалась так, что базовая терминология большинства наук, в том числе и медицины, основывается на словах латинского и греческого языков. В то время как знание греческого языка было достоянием одиночек, латинский язык подвергался качественной трансформации. И раньше, в римский период, существовало два различающихся между собой социальных диалекта: литературный, ориентированный на классическую латынь язык высших.
Современники Чехова отмечали, что он «ревниво относился к своему званию доктора». А сам Чехов говорил: «Желание служить общему благу должно непременно быть потребностью души, условием личного счастья».
Transliteration is the official literal translation of a term in a foreign language using the alphabet of the target language; literal imitation of another term form. Transliteration differs from practical transcription in its simplicity and the ability to add additional characters.
Лекарственные растения с самых древних времен служили целям практической медицины. Применение лекарственных растений в лечебных целях (фитотерапия) остается актуальным и в наши дни.
Динамичное развитие информационной сферы и информационных технологий, либерализация средств массовой информации служат важными факторами углубления демократических преобразований в нашей стране.
Все основные рекомендации в данном справочнике имеют свою градацию, которая измеряется уровнем доказательности и рекомендаций, обозначенных латинскими буквами от A до D. При этом каждой градации соответствует определённый уровень доказательности данных. Это значит, что рекомендации основывались на данных исследований, которые имеют различную степень достоверности. Чем выше градация рекомендации, тем выше достоверность исследований, на которых она основана. Ниже приведена шкала, которая описывает различные уровни градации рекомендаций, включённых в данный справочник.
Xalqimizning asriy an’analarini hisobga o lsak, bu “Ona va bola sog‘lom bo'lsa, oila baxtli, oila baxtli bo'lsa, jamiyat mustahkam bo'ladi” degan hayotbaxsh qadriyat va olijanob g‘oya jamiyatda chuqurroq anglab yetilishiga va qaror topishiga yo'naltirilgan keng ko'lamli chora-tadbirlar majmiasini amalga oshirishga olib keladi. Bu tadbirlar esa oilani, onalik va bolalikni muhofaza qilish tizimini yanada takomillashtirish, jamiyatda onalarga alohida hurmat-e’tibor muhitini shakllantirish, sog‘lom va barkamol avlodni tarbiyalashda uning mustahkam, sog‘lom va ahil bo'lishida mahalliy davlat hokimiyati organlari va jamoat tashkilotlarining hamkorligini kuchaytirishni maqsad qilib qo'yadi. Shuningdek, “Sog‘lom ona va bola yili” Davlat dasturiga muvofiq, oilani, onalik va bolalikni muhofaza qilish, ayollar manfaatlarini himoya qilish, sog‘lom bolani tarbiyalashda onalar rolini oshirish, tibbiyot muassasalarining, jumladan perinatal va skrining markazlarning moddiy-texnika bazasini va kadrlar salohiyatini yanada mustahkamlash kabi dolzarb masalalar hal etilishini ko'zda tutilgan. Ta’lim jarayonida, ayniqsa o'zbek tili darslarida mazkur dasturga ham mutaxassislik, ham tarbiyaviy tomondan yondoshib, uning amaliy imkoniyatlarini o'rganishga oid ilgor pedagogik texnologialarga asoslangan usullarni qo'llash zamonamiz talabidir.
Латинский язык (lingua latina), или латынь, — язык древних рымлян, употреблявшийся в Римской империи. Язык латино-фалискской ветви италийских языков индоевропейской языково семьи.Ни один народ мира не разговаривает на латинском языке, но в истории мировой цивилизации влияние латинского языка сохраняется и сегодня.
Язык - часть культуры. Он занимает важнейшее место в человеческой деятельности, позволяя изучать науку и производство, нравы и обычаи, заниматься политикой и искусством. Русский язык — это национальный язык русского народа. Это язык науки, культуры. Столетиями мастера слова (А. Пушкин, М. Лермонтов, Н. Гоголь, И. Тургенев, Л. Толстой, А. Чехов, М. Горький, А. Твардовский, К. Паустовский и др.) и ученые филологи (Ф. Буслаев, И. Срезневский, Л. Щерба, В. Виноградов и др.) совершенствовали русский язык, доводили его до тонкости, создавая для нас грамматику, словарь, образцовые тексты.
Dorivor o’simliklar tibbiyotda katta ahamiyatga ega. Dorivor o’simliklardan qadim zamonlardan buyon foydalanib kelingan. Hozirgi davrga kelib juda ko’plab kimyoviy dori vositalari ishlab chiqilgan. Lekin ular o'z navbatida ayrim kasalliklarni davolash bilan bir qatorda salbiy ta'siri ham kuzatilmoqda. Bu esa yana dirivor o'sumliklarga bo'lgan talabni oshirmoqda. Kimyoviy usullar bilan sintez qilib bo'lmaydigan biologik faol moddalar faqat o'simliklar tarkibida uchrashi olimlarni dorivor o'simliklarga bo'lgan qiziqishini orttirdi. Hozirgi zamonda dorivor o'simliklar ilmini rivojlantirish muhim vazifalardan biri. Dorivor o'simliklar bo'yicha olib borilayaotgan ilmiy tadqiqot ishlari eng kerakli va samarali dori vositalarini yaratishdan iborat. Ko'pchilik zamondoshlarimiz fikricha asal -o'tmishning tugallangan mavzusi. Sintetik kimyoda yuz minglab tabiatda hali mavjud bo'lmagan organik birikmalar, turli xil dorilar yaratilishi kimyoviy sintezning naqadar qudratliligini ko'rsatib berdi. Ammo o'tgan asrlar insoniyatning eski do'sti - asal ham bu dorilardan qolishmasligi olimlar tomonidan isbotlandi. Asal asrlar davomida insoniyat tomonidan shifobaxsh vosita sifatida ishlatilgan. Uning bu xususiyati uning tarkibidagi aminokislotalar,fermentlar,vitaminlar, turli xil mikroelementlar va organizmda suyak to'qimasining asosiy komponenti bo'lgan kalsiy samarali o'zlashtirilishida yordam berishi bilan bog'liq.
Xalq tabobatiga e’tiborni oshirish va uning afzal tomonlarini anglab tushunush
Ibn Sinoning ilmiy ijod mahsuli va tabobat rivojiga qo’shgan hissasi. IX-X asrlarda Buxoro davlatida ham ilm-fan va madaniyat tez sur’atlar bilan rivojlana boshlangan paytda Buxoro hukmdorlari olimlar, faylasuflar, shoirlar, tabiblarni qo’llab quvvatlaganlar. Buxoroda ayniqsa, tibbiyot ilmi yuksak darajaga ko’tarilgan. Ko’p ko’zga ko’ringan hakimlar yashab o’tgan. Shulardan biri eng mashhuri Abu Ali ibn Sinodir. U o’zining mehnat sevarligi, o’tkir zehni, tug’ma iste’dodi va mehnatsevarligi bilan darslarni tezda o’zlashtirar va hatto muallimlariga noma’lum narsalarni ham kitobdan mustaqil o’qib-o’rganib olardi. Ayniqsa, tibbiyot ilmida u juda tez kamol topa boshlaydi. ‘’Tib ilmi, - deb yozadi Ibn Sino o’z tarjimai holida, - qiyin ilmlardan emas, shu sababli qisqa muddat ichida bu fandan juda ilg’orlab ketdim, endi hatto bilimdon tabiblar ham huzurimga kelibti bilimidan dars oladigan bo’ldilar. Bemorlarni ham ko’rib turardim va shu yo’sinda orttirgan tajribalarim natijasida muolaja menga shuqadar keng ochilib ketdiki, uni ta’riflab berish qiyin”. Abu Ali ibn Sino jahon fani va madaniyatiga ulkan hissa qo’shgan beqiyos siymo sanaladi. Bobokalonimizning falsafga doirasarlari alohida e’tiborga ega. ‘’Kitob ush-shifo” eng yirik falsafiyasi bo’lib, bu asarni o’z davrining ilmiy qomusidesa bo’ladi. Bundan tashqari, ‘’Kitob al-qonun fittib’’ asari tabobatga doir murakkab va ajoyib kitobi anatomiya, fiziologiya, etiologiya sohalarini o’z ichiga oladi.
Respublikamiz tibbiyoti tizimida 75000 nafardan ortiq shifokor va 300 mingga yaqin hamshira mehnat qiladi. Oxirgi o'n yillikda keng jamoatchilik orasida, jumladan har xil tibbiyot mutaxassisliklari o’rtasida deontologiya muammosi alohida o'rinlardan birini egallaydi. Buning isboti sifatida turli gazeta va jurnallar, monografiyalar, simpozium va konferentsiyalarda muhokama qilingan materiallar ijtimoiy etika va deontologiyaga bag’ishlanganligi masalaning dolzarbligini tasdiqlaydi.